Version 56 / 60 vom 22. Juni 2023 um 18:11:32 von Erwin Rennwald
< 55 56 57 > Neueste Version anzeigen Alle Versionen
VorkommenLinks (1)Fundmeldungen
Länder:+40Kontinente:EU
Falter
Raupe
Puppe
Männchen
Weibchen
Geschlecht nicht bestimmt
Männchen
Weibchen
Erstbeschreibung
Habitat
Raupennahrungspflanzen
Inhalt

1. Lebendfotos

1.1. Falter

1.2. Raupe

1.3. Puppe

2. Diagnose

2.1. Männchen

2.2. Weibchen

2.3. Geschlecht nicht bestimmt

2.4. Genitalien

2.4.1. Männchen

Die ♂ Genitalien unterscheiden sich in einem Bereich von denen aller anderen Cnephasia-Arten: Die Gnathos (1) ist mit kräftigen Chitinwarzen- bzw. -leisten besetzt. Bei den anderne Arten fehlen diese. (Im großen Bild ist dieser Bereich als Einschub nochmals stärker vergrößert dargestellt)

2.4.2. Weibchen

Die ♀ Genitalien weichen durch den langen Ovipositor vollkommen von denen der übrigen Cnephasia-Arten ab. Dieses Merkmal ist meist schon ohne Präparation, u.U. sogar am lebenden Tier zu sehen. Eine Verwechslung der Weibchen ist bei Beachtung dieses Merkmals ausgeschlossen.

Die ♂ lassen sich aber nicht auf diese einfache Weise von den übrigen Arten der Gattung unterscheiden.

2.5. Erstbeschreibung

3. Biologie

3.1. Habitat

3.2. Raupennahrungspflanzen

Die Raupe lebt polyphag an verschiedenen Pflanzen.

3.3. Nahrung der Raupe

  • [Asteraceae:] Tragopogon pratensis (Wiesen-Bocksbart)
  • [Asteraceae:] Centaurea solstitialis ? (Sonnenwend-Flockenblume ?)
  • [Asteraceae:] Centaurea sp. (Flockenblume)
  • [Asteraceae:] Tussilago farfara (Huflattich)
  • [Asteraceae:] Petasites hybridus (Gewöhnliche Pestwurz)
  • [Asteraceae:] Leucanthemum vulgare (Gewöhnliche Margerite)
  • [Asteraceae:] Achillea millefolium ? (Gewöhnliche Schafgarbe ?)
  • [Asteraceae:] Achillea clavennae ? [= Achillea clavenae ?] (Bittere Schafgarbe ?)
  • [Asteraceae:] Achillea sp. (Schafgarbe)
  • [Asteraceae:] Adenostyles alpina ? (Alpendost ?)
  • [Asteraceae:] Arctium sp. ? (Klette ?)
  • [Asteraceae:] Arnica sp. ? (Arnika ?)
  • [Asteraceae:] Artemisia sp. ? (Beifuß ?)
  • [Asteraceae:] Aster sp. ? (Aster ?)
  • [Asteraceae:] Bellis sp. ? (Gänseblümchen ?)
  • [Asteraceae:] Calendula sp. ? (Ringelblume ?)
  • [Asteraceae:] Carthamus sp. ? (Färberdistel ?)
  • [Asteraceae:] Cichorium sp. ? (Wegwarte ?)
  • [Asteraceae:] Cirsium sp. ? (Kratzdistel ?)
  • [Asteraceae:] Crepis sp. ? (Pippau ?)
  • [Asteraceae:] Erigeron sp. ? (Berufskraut ?)
  • [Asteraceae:] Eupatorium sp. ? (Wasserdost ?)
  • [Asteraceae:] Gnaphalium sp. ? (Ruhrkraut ?)
  • [Asteraceae:] Helianthus sp. ? (Sonnenblume ?)
  • [Asteraceae:] Hypochaeris sp. ? (Ferkelkraut ?)
  • [Asteraceae:] Inula sp. ? (Alant ?)
  • [Asteraceae:] Lactuca sp. ? (Lattich ?)
  • [Asteraceae:] Lapsana sp. ? (Rainkohl ?)
  • [Asteraceae:] Scorzonera sp. ? (Schwarzwurzel ?)
  • [Asteraceae:] Serratula sp. ? (Färberscharte ?)
  • [Asteraceae:] Sonchus sp. ? (Gänsedistel ?)
  • [Asteraceae:] Zinnia elegans ? (Zinnie ?)
  • [Fabaceae:] Medicago lupulina (Schneckenklee, Hopfenluzerne)
  • [Fabaceae:] Medicago sp.
  • [Fabaceae:] Vicia faba ? (Ackerbohne, Saubohne ?)
  • [Fabaceae:] Vicia sp. (Wicke)
  • [Fabaceae:] Lotus sp. (Hornklee)
  • [Fabaceae:] Anthyllis sp. (Wundklee)
  • [Fabaceae:] Ononis sp. (Hauhechel)
  • [Fabaceae:] Trifolium pratense ? (Rot-Klee, Roter Wiesen-Klee ?)
  • [Fabaceae:] Trifolium sp. (Klee)
  • [Fabaceae:] Pisum sativum (Erbse)
  • [Fabaceae:] Phaseolus sp. (Bohne)
  • [Fabaceae:] Astragalus sp. ? (Tragant ?)
  • [Fabaceae:] Galega sp. ? (Geißraute ?)
  • [Fabaceae:] Genista sp. ? (Ginster ?)
  • [Fabaceae:] Lathyrus niger ? (Schwärzende Platterbse ?)
  • [Fabaceae:] Lens culinaris ? (Linse ?)
  • [Fabaceae:] Lupinus sp. ? (Lupine ?)
  • [Fabaceae:] Melilotus sp. ? (Steinklee ?)
  • [Fabaceae:] Onobrychis sp. ? (Esparsette ?)
  • [Fabaceae:] Trigonella sp. ?
  • [Caryophyllaceae:] Cerastium fontanum subsp. vulgare ? (Gewöhnliches Hornkraut ?)
  • [Caryophyllaceae:] Cerastium glomeratum ? (Knäuel-Hornkraut ?)
  • [Caryophyllaceae:] Cerastium semidecandrum ? (Sand-Hornkraut ?)
  • [Caryophyllaceae:] Cerastium sp. (Hornkraut)
  • [Caryophyllaceae:] Holosteum umbellatum ? (Spurre ?)
  • [Caryophyllaceae:] Moehringia sp. ? (Nabelmiere ?)
  • [Caryophyllaceae:] Spergularia sp. ? (Spörgel ?)
  • [Caryophyllaceae:] Silene alba ? [= Melandrium album ?] (Weiße Lichtnelke ?)
  • [Caryophyllaceae:] Agrostemma githago ? (Kornrade ?)
  • [Apiaceae:] Aegopodium podagraria (Giersch, Geißfuß)
  • [Apiaceae:] Chaerophyllum sp. (Kälberkropf)
  • [Apiaceae:] Carum sp. ? (Kerbel ?)
  • [Apiaceae:] Conopodium sp. ? (Erdkastanie ?)
  • [Apiaceae:] Daucus carota ? (Wilde Möhre ?)
  • [Apiaceae:] Heracleum sp. ? (Bärenklau ?)
  • [Apiaceae:] Pimpinella sp. ? (Bibernelle ?)
  • [Apiaceae:] Scandix sp. ? (Venuskamm, Gewöhnlicher Nadelkerbel ?)
  • [Apiaceae:] Sison amomum ? (Muskatkraut ?)
  • [Apiaceae:] Foeniculum sp. ? (Fenchel ?)
  • [Boraginaceae:] Echium sp. (Natternkopf)
  • [Boraginaceae:] Lithospermum sp. (Steinsame)
  • [Boraginaceae:] Myosotis sylvatica ? (Wald-Vergissmeinnicht ?)
  • [Boraginaceae:] Pulmonaria officinalis ? (Arznei-Lungenkraut ?)
  • [Boraginaceae:] Symphytum sp. ? (Beinwell ?)
  • [Globulariaceae:] Globularia sp. (Kugelblume)
  • [Plantaginaceae:] Plantago lanceolata (Spitz-Wegerich)
  • [Plantaginaceae:] Plantago sp. (Wegerich)
  • [Plantaginaceae:] Digitalis sp. ? (Fingerhut ?)
  • [Plantaginaceae:] Globularia sp. ? (Kugelblume ?)
  • [Plantaginaceae:] Kickxia sp. ? (Tännelkraut ?)
  • [Primulaceae:] Primula sp. (Schlüsselblume)
  • [Primulaceae:] Androsace sp. ? (Mannsschild ?)
  • [Primulaceae:] Cyclamen sp. ? (Alpenveilchen ?)
  • [Primulaceae:] Lysimachia sp. ? (Gilbweiderich ?)
  • [Ranunculaceae:] Ranunculus sp. (Hahnenfuß)
  • [Ranunculaceae:] Aconitum sp. ? (Eisenhut ?)
  • [Ranunculaceae:] Delphinium sp. ? (Rittersporn ?)
  • [Ranunculaceae:] Aquilegia sp. ? (Akelei ?)
  • [Ranunculaceae:] Caltha sp. ? (Sumpfdotterblume ?)
  • [Ranunculaceae:] Ficaria verna ? (Scharbockskraut ?)
  • [Ranunculaceae:] Myosurus sp. ? (Mäuseschwanz ?)
  • [Orobanchaceae:] Rhinanthus sp. (Klappertopf)
  • [Polygonaceae:] Rumex acetosella (Kleiner Sauerampfer ?)
  • [Polygonaceae:] Rumex acetosa ? (Großer Sauerampfer ?)
  • [Polygonaceae:] Rumex sp. (Ampfer)
  • [Polygonaceae:] Fagopyrum sp. ? (Buchweizen ?)
  • [Saxifragaceae:] Saxifraga sp. (Steinbrech)
  • [Saxifragaceae:] Chrysosplenium sp. ? (Milzkraut ?)
  • [Vitaceae:] Vitis vinifera (Weinrebe)
  • [Rubiaceae:] Galium canum (Graues Labkraut)
  • [Rubiaceae:] Asperula sp. ? (Meier ?)
  • [Rosaceae:] Fragaria x ananassa (Kultur-Erdbeere)
  • [Rosaceae:] Fragaria sp. ? (Erdbeere ?)
  • [Rosaceae:] Agrimonia eupatoria ? (Gewöhnlicher Odermennig ?)
  • [Rosaceae:] Alchemilla sp. ? (Frauenmantel ?)
  • [Rosaceae:] Crataegus monogyna ? (Eingriffeliger Weißdorn ?)
  • [Rosaceae:] Crataegus rhipidophylla ? (Großkelchiger Weißdorn ?)
  • [Rosaceae:] Filipendula sp. ? (Mädesüß ?)
  • [Rosaceae:] Geum urbanum ? (Gewöhnliche Nelkenwurz ?)
  • [Rosaceae:] Malus sp. ? (Apfel ?)
  • [Brassicaceae:] Barbarea sp. ? (Barbarakraut ?)
  • [Brassicaceae:] Brassica napus ? (Raps ?)
  • [Brassicaceae:] Brassica rapa ? (Rübsen ?)
  • [Brassicaceae:] Cakile maritima ? (Europäischer Meersenf ?)
  • [Brassicaceae:] Capsella sp. ? (Hirtentäschel ?)
  • [Brassicaceae:] Cardamine sp. ? (Schaumkraut ?)
  • [Brassicaceae:] Erysimum sp. ? (Schöterich ?)
  • [Brassicaceae:] Hirschfeldia incana ? (Grausenf ?)
  • [Brassicaceae:] Isatis sp. ? (Färberwaid ?)
  • [Brassicaceae:] Lepidium sp. ? (Kresse ?)
  • [Brassicaceae:] Neslia sp. ? (Finkensame ?)
  • [Brassicaceae:] Thlaspi sp. ? (Hellerkraut ?)
  • [Lamiaceae:] Galeopsis sp. ? (Hohlzahn ?)
  • [Lamiaceae:] Glechoma sp. ? (Gundermann ?)
  • [Lamiaceae:] Lamium sp. ? (Taubnessel ?)
  • [Lamiaceae:] Lycopus sp. ? (Wolfstrapp ?)
  • [Lamiaceae:] Melissa sp. ? (Melisse ?)
  • [Lamiaceae:] Stachys sylvatica ? (Wald-Ziest ?)
  • [Lamiaceae:] Teucrium sp. ? (Gamander ?)
  • [Amaranthaceae: Chenopodioideae:] Atriplex sp. ? (Melde ?)
  • [Amaranthaceae: Chenopodioideae:] Chenopodium sp. ? (Gänsefuß ?)
  • [Amaranthaceae: Chenopodioideae:] Halimione portulacoides ? (Portulak-Keilmelde ?)
  • [Cucurbitaceae:] Bryonia sp. ? (Zaunrübe ?)
  • [Convolvulaceae:] Calystegia sepium ? (Zaun-Winde ?)
  • [Convolvulaceae:] Convolvulus sp. ? (Winde ?)
  • [Plumbaginaceae:] Armeria maritima ? (Strandnelke ?)
  • [Cucurbitaceae:] Cucurbita sp. ? (Kürbis ?)
  • [Geraniaceae:] Erodium sp. ? (Reiherschnabel ?)
  • [Geraniaceae:] Geranium sp. ? (Storchschnabel ?)
  • [Papaveraceae:] Fumaria sp. ? (Erdrauch ?)
  • [Adoxaceae:] Adoxa moschatellina ? (Moschuskraut ?)
  • [Caprifoliaceae:] Dipsacus sp. ? (Karde ?)
  • [Caprifoliaceae:] Lonicera sp. ? (Heckenkirsche, Geißblatt ?)
  • [Caprifoliaceae:] Valeriana tripteris ? (Dreiblättriger Baldrian ?)
  • [Scrophulariaceae:] Scrophularia sp. ? (Braunwurz ?)
  • [Campanulaceae:] Campanula sp. ? (Glockenblume ?)
  • [Montiaceae:] Claytonia sp. ? (Tellerkraut ?)
  • [Dioscoreaceae:] Dioscorea communis ? [= Tamus communis ?] (Gemeine Schmerwurz ?)
  • [Onagraceae:] Epilobium hirsutum ? (Behaartes Weidenröschen ?)
  • [Euphorbiaceae:] Euphorbia sp. ? (Wolfsmilch ?)
  • [Gentianaceae:] Gentiana sp. ? (Enzian ?)
  • [Araliaceae:] Hedera helix ? (Efeu ?)
  • [Cannabaceae:] Humulus lupulus ? (Hopfen ?)
  • [Hypericaceae:] Hypericum sp. ? (Hartheu ?)
  • [Balsaminaceae:] Impatiens sp. ? (Springkraut ?)
  • [Phrymaceae:] Mimulus sp. ? (Gauklerblume ?)
  • [Grossulariaceae:] Ribes sp. ?
  • [Crassulaceae:] Umbilicus sp. ? (Venusnabel ?)
  • [Verbenaceae:] Verbena sp. ? (Eisenkraut ?)
  • [Sapindaceae:] Acer sp. ? (Ahorn ?)
  • [Sapindaceae:] Aesculus hippocastanum ? (Roßkastanie ?)
  • [Fagaceae:] Fagus sylvatica ? (Rotbuche ?)
  • [Colchicaceae:] Colchicum sp. ? (Herbstzeitlose ?)
  • [Liliaceae:] Gagea sp. ? (Gelbstern ?)
  • [Liliaceae:] Tulipa sp. ? (Tulpe ?)
  • [Poaceae:] Glyceria sp. ? (Schwaden ?)
  • [Poaceae:] Milium sp. ? (Flatterhirse ?)
  • [Poaceae:] Phalaris arundinacea ? [= Phalaroides arundinacea ?] (Rohrglanzgras ?)
  • [Poaceae:] Dactylis sp. ? (Knaulgras ?)
  • [Pinaceae:] Larix sp. (Lärche)
  • [Pinaceae:] Pseudotsuga menziesii (Douglasie)

Unsere oben gezeigten Raupen bzw. Falter wurden als Raupe gefunden an Tragopogon pratensis (in den Blüten), Centaurea sp., Medicago lupulina, Aegopodium podagraria, Galium canum (Rhodos) und in einem Gespinst an Rumex acetosella/Plantago lanceolata.

Schütze (1901: 121) meldet unter dem wahrscheinlich hierher zu stellenden Synonym "Sciaphila wahlbomiana var. minorana": "Ich erzog bei Rachlau mehrere Ex. von Tussilago und Petasites". Schütze (1931: 183-184) listet dann unter Cnephasia incertana auf: Die Raupe habe ich an folgenden Pflanzen gefunden: Achillea, Anthyllis, Centaurea, Cerastium, Chaerophyllum, Echium, Globularia, Lithospermum, Medicago, Ononis, Plantago, Primula, Ranunculus, Rhinanthus, Rumex, Saxifraga, Trifolium, Vicia. — Sie lebt gewöhnlich zwischen zusammen gesponnenen Blättern in den Sprossspitzen, und zwar während der Monate Mai, Juni." Auch wenn die ein oder andere Meldung auf Fehlbestimmung beruhen könnte, reicht dies aus um sicher zu sein, dass wir es hier mit einer sehr polyphagen Art zu tun haben.

Hancock et al. (2015: 99) meldeten aus Großbritannien: "Recorded foodplants include ox-eye daisy (Leucanthemum vulgare), plantain (Plantago spp.), Rumex spp., bird's-foot trefoil (Lotus sp.), Ranunculus spp., saxifrage (Saxifraga spp.), grape (Vitis vinifera, apple (Malus spp.), herbaceous garden plants, cultivated strawberries, peas and beans and occasionally young conifers."

[bladmineerders.nl] zeigt aus Frankreich eine Raupe an Halimione portulacoides. Die sehr lange Liste der dort gelisteten Nahrungspflanzen wird hier vorerst nur mit "?" eingearbeitet, da ich die Primärquellen noch nicht geprüft habe und einige der Meldungen sicher auf reinen Vermutungen beruhen. Gehölze sind nicht als Bäume betroffen, sondern immer nur als Jungwuchs, zumeist frischen Pflanzungen.

(Autor: Erwin Rennwald)

4. Weitere Informationen

4.1. Andere Kombinationen

4.2. Synonyme

4.3. Literatur